Güvenlik Kamera Görüntülerinde Tarih ve Zaman Sayacının Güvenirliği

Özet

Bir güvenlik kamerası görüntüsünün zaman ve tarih sayaçlarının algoritmalar kullanılarak orijinaline uygun bir şekilde değiştirilebileceği, güvenlik kamera görüntüleri üzerinde tarih ve zaman bilgisine yönelik değişiklik yapılıp yapılmadığı hususunda kesin bir kanaate varılmasında sakınca doğuracağı göz önünde bulundurulmalıdır. Söz konusu zaman değiştirme işlemlerinin kullanılacak maksada göre hizmet ederek algı yanıltmalarının olabileceğinin bilinmesi ile birlikte adli bilimlerde böylesine durumlarla karşılaşılabileceği gerçeğinden yola çıkarak kriminal incelemeler bakımından farkındalığın arttırılmasında yarar vardır.

GİRİŞ

Montaj incelemeleri, adli görüntü inceleme alanının temel araştırma ve uygulama alanlarından birisidir. Birçok alanda kullanım alanı bulunan montaj incelemeleri, mevcut çalışma içerisinde adli montaj (manüpülasyon amaçlı ekleme-çıkarma) incelemeleri anlamında kullanılmıştır.

Günümüzde farklı disiplinlerle etkileşim içerisinde olan montajın önemi her geçen gün daha da artmaktadır. Görüntülerde montaj, geçmişte sadece sinema sektöründe kullanılır iken günümüzde televizyon, belgesel, matbaacılık, haber ve basın-yayın vb. birçok alanda yaygın olarak kullanılmaktadır. Ancak bu hizmetlerin yanı sıra montaj çalışmaları; kandırma, aldatma, yanıltma ve yanlış yönlendirme vb. amaçlara da hizmet etmektedir. Bu durumlar bir arada değerlendirildiğinde, adli bilimler alanında montajın öneminin artmasını sağlamıştır.

Güvenliğin ve denetlemenin sağlanmasında ve birçok alanda hizmet veren CCTV sistemleri,  geçmişin kayda alınması ve geriye dönük izlemelerin yapılabilmesi açısından önemli bir delil niteliği taşımaktadır. Kayıt altına alınan bu kayıtlar geçmişin ve meydana gelmiş vakaların en önemli cansız tanıklarıdır.

Bu çalışmada, son zamanlarda gelişen teknoloji ile birlikte adli vakalarda soruşturmaların aydınlatılabilmesi için inceleme unsuru olan güvenlik kamera sistemine ait görüntülerde bulunan tarih ve zaman sayacının ne derecede güvenilir olduğunun önemine dikkat çekilecektir.

1.Konu İle İlgili Kavramlar

1.1. Montaj Nedir?

Ayrı ayrı parça, kayıt veya görüntüleri birleştirilerek ya da çıkarılarak kullanılacağı işe uygun duruma getirilmesine montaj denir (www.montaj.nedir.com).

Adli görüntü incelemelerinde kullanılan montaj ise, bir görüntüye, bir sahneye birilerinin eklenmesi ya da birilerinin bu sahneden alınması,  nesne eklenip çıkarılması ve bu kişi veya nesnelerin sahip olduğu bilgilerin tamamen veya kısmen değiştirilmesi anlamına gelmektedir.

1.Güvenlik Kamera Sistemleri (CCTV)

Teknolojik son gelişmeler CCTV sistemlerini de etkilemiş, görüntüleme sistemleri güvenlik, koruma ve yönetimsel uygulamaların vazgeçilmez unsuru haline gelmiştir. Kapalı devre televizyon sistemleri (CCTV) bina, tesis ve kurumların güvenlik organizasyonlarının yanı sıra, çalışanların izlenmesi,  mekân içi ortam kontrolü ve denetlenmesinin sağlanması, mağaza, banka, kuyumcu, benzinlik vb. yerlerin güvenliklerinin sağlanması açısından yoğun ve yaygın olarak kullanılmaktadır. 

Güvenliğin ve denetlemenin sağlanmasında ve bir çok alanda hizmet veren CCTV sistemleri,  geçmişin kayda alınması ve geriye dönük izlemelerin yapılabilmesi açısından önemli bir delil niteliği taşımaktadır. Kayıt altına alınan bu kayıtlar geçmişin ve geçmişte meydana gelmiş vakaların en önemli cansız tanıklarıdır.

1.1. CCTV Sistemleri Çeşitleri

1.1.1. Dörtlü Sıkıştırıcı (Quad Compressor)

Bu eski bir sistemdir. Quad üniteleri bir monitörünün ekranını dörde bölerek aynı anda dört kameranın izlenebilmesini sağlarlar. Dörtlü ekran bölücünün başlıca özelliği dört ayrı kameradan alınan görüntüleri bir araya getirip bunların hepsinin birden aynı anda tek bir monitör ekranında gösterebilme özelliğidir. (Orak, 2007:20)

1.1.2. Ardışık Seçici (Sequentinal Switcher)

Tek bir kamera ile izleme yapılacak yerlerde, bir kamera ve bir monitör yeterli olabilir. Birden fazla kamera kullanarak yapılacak izlemelerde, kamera sayısı kadar monitör kullanmak pahalı, fazla yer kaplayan ve pratik olmayan bir çözümdür. Böyle durumlarda en uygun çözüm, kamera seçici kullanarak bir sistem oluşturmaktır. Gösterilen her bir kameranın zaman uzunluğu ayarlanabilir. (Orak, 2007:20)

1.1.3. Çoklayıcı (Multiplexer)

Çoklayıcılar, tiplerine göre 4, 8, 9, 10, 16 ya da 32 kamera görüntülerinin, monitör ekranını kamera sayısı kadar ya da istenildiği sayıda bölerek ekrandan aynı anda izleme ve/veya aynı anda tek bir kayıt cihazına tam ekran görüntüsü olarak kayıt edilmesini sağlayan cihazlardır. Bir monitör her bir kamerayı ayrı ayrı gösterir veya çoklu ekran formatında bütün kameralar izlenebilir.  Bütün kamera görüntüleri kasetlere tam ekran boyutunda kaydedilir. Bunu her bir görüntüye ardışık olarak zaman paylaşımıyla gerçekleştirir. Çoklayıcı kaydedilen her kareyi kendine özgü adresle kodlar ya da “etiketler.” Yeniden oynatım sırasında, çoklayıcı kodu çözerek inceleyenlerin sadece aynı adresli seçilmiş kareleri görüntülemesini mümkün kılar. Bu çekme yeteneği, çoklayıcıların standart anahtar sistemleri karşısındaki en önemli üstünlüklerinden biridir, zira izleyicilerin kaydedilmiş eylemleri incelemek için harcayacağı saatlerce uzunluktaki zamandan tasarruf etmesini sağlar. Bu sistemin başka bir avantajı da oynatım sırasında istenilen herhangi bir kameranın tam ekran boyunda izlenebilme imkânıdır. (Orak, 2007:21)

1.1.4. Sayısal CCTV Sistemleri

Günümüz teknolojik gelişmelerine bağlı olarak üretilen sayısal CCTV sistemleri; kullanılan kamera sayısı, kayıt süresi, kayıt kapasitesi, arşiv kayıtların incelenmesi ve çıktı alınması gibi önemli konularda kullanıcılara çok büyük fayda ve esneklikler kazandırmıştır. Örneğin; Analog medyaya kayıt yapılan bir sistemde, eskiye dönük kayıtların incelenebilmesi için CCTV sistemine yeni bir medyanın yerleştirilmesi ve arşiv medyanın başka bir donanım ile okunması gerekir. Sayısal CCTV sistemlerinde ise; kameralardan gelen kayıtlar, içerisinde sabit disk üniteleri bulunan DVR (Digital Video Recorder) cihazına kayıt edilirken, sistemdeki arşiv kayıtlar rahatlıkla incelenebilir. Sayısal kaydın Analog kayda göre sağladığı genel faydalar şu şekilde sıralanabilir:

1. Sayısal kayıt cihazları bakım gerektirmez
2. Hareket algılama sistemi ile birlikte kullanılabilir.
3. İleri bir tarihte kayıtlar izlenmek istendiğinde istenen kayda ileri geri sarmayı

beklemeden kolaylıkla ulaşılabilir

4. Kayıt yapılan ortam tekrar tekrar silinebilir ve kayıt yapılabilir
5. Bilgisayar yardımıyla izlenen görüntüler üzerinde istenen değişiklikler ve

geliştirmeler yapılabilir yazıcıdan çıkış alınabilir veya faks çekilebilir.

6. Kurulumu kolaydır, sadece bilgisayara yazılım yükleme ve telefon hattının bağlanması çoğunlukla yeterlidir. (Orak, 2007:22)

2. Güvenlik Kamera Görüntülerinde Tarih Ve Zaman Sayacının Güvenilirliği

Güvenlik kameralarından DVR cihazına iletilen sayısal görüntüler üzerinde birçok bileşen bir arada bulunmaktadır. Bu bileşenler genel olarak, en başta piksellerden oluşan görüntü bilgisi olmak üzere sisteme ait kanal isimleri/numaraları, tarih ve zaman sayaçları,  FPS (saniye başına düşen kare sayısı) bilgisi, en boy oranı vb. unsurlardır.

Adli soruşturmalarda özellikle tarih ve zaman sayacı, görüntülerin tanımlanmasında önemli rol oynar. Ancak, kanal isimleri/numaraları ve tarih ve zaman sayaçları operatörün müdahalesine açıktırlar.

Bu sebeple, görüntüler üzerinde inceleme yapılma esnasında tarih ve zaman sayaçları tek başına bir kriter olarak değerlendirilmemelidir. Çünkü, operatörün güvenlik kamera sistemi üzerinde değişiklik yapabileceği gibi sistem üzerinden alınan görüntü kayıtları üzerinde de video düzenleme programları kullanılarak zamana bilgisine yönelik değişiklikler yapılabilmektedir.  Operatör marifetiyle sistem üzerinde zaman bilgisinin değiştirilmesi adli incemeler açısından delilin değişikliğe uğraması anlamında bir sorun teşkil etmezken, sonradan hareketli görüntüler üzerinde video düzenleme programları kullanılmak suretiyle zaman bilgisi üzerinde değişiklik yapılması delil güvenilirliği açısından sorun teşkil edebilmektedir.

3. Tarih Ve Zaman Sayaçları Değişikliği

Güvenlik kamera görüntüleri üzerindeki tarih ve zaman sayacını, yazı karakteri, renk, yapısal ve boyutsal özellikler vb. bileşenler oluşturur. Bu bileşenler, çeşitli video düzenleme programları ve algoritmaları kullanarak yeniden oluşturulabilmektedir. Ancak, bu müdahaleler yapılırken sadece algoritmalar yeterli olmaz, yanı sıra görüntü sistem bilgisinin (FPS, sistem çözünürlüğü vb.) de bilinmesi gerekmektedir.

Yukarıda sunulan algoritma örneği incelendiğinde, saat, dakika, saniye ve milisaniye bilgilerinin ayrı ayrı dikkate alındığı görülecektir.

Yukarıda görüldüğü üzere Resim 3’te orijinal güvenlik kamera kaydından elde edilen görüntü karesi sunulmuş, Resim 4’ te ise tarih ve zaman sayacı üzerinde değişiklik işlemi uygulandıktan sonra elde edilen kayıttan örnek bir görüntü karesi sunulmuştur. Her iki görüntü karesinde tarih ve zaman sayaçlarını birbirinden ayırt etmenin tek yöntemi yazı karakteri, biçim, boyut vb. bileşenler olmaktadır. Ancak bu bileşenler üzerinde detaylı bir çalışma yapıldığında bunun tespiti mümkün olamamaktadır (Resim 3 ve Resim 4’te bulunan tarih ve zaman sayaçlarının bütün özellikleri görüldüğü gibi aynıdır, tek farkı zaman bilgisidir). Çünkü sonradan değişiklik yapılan tarih ve zaman sayacı güvenlik kamera görüntüleri ile senkronize bir şekilde ilerlemektedir.

Yukarıdaki örneklerden de anlaşılacağı üzere, bu tür yöntemler kullanılarak güvenlik kamera görüntülerine ait gerçek zaman bilgileri değiştirilerek (istenilen bir zaman bilgisi atanarak) algıda yanıltma yapılabilmesi mümkün olabilmektedir.

SONUÇ

Bir güvenlik kamerası görüntüsünün zaman ve tarih sayaçlarının algoritmalar kullanılarak orijinaline uygun bir şekilde değiştirilebileceği, güvenlik kamera görüntüleri üzerinde tarih ve zaman bilgisine yönelik değişiklik yapılıp yapılmadığı hususunda kesin bir kanaate varılmasında sakınca doğuracağı göz önünde bulundurulmalıdır. Söz konusu zaman değiştirme işlemlerinin kullanılacak maksada göre hizmet ederek algı yanıltmalarının olabileceğinin bilinmesi ile birlikte adli bilimlerde böylesine durumlarla karşılaşılabileceği gerçeğinden yola çıkarak kriminal incelemeler bakımından farkındalığın arttırılmasında yarar vardır.

Adli görüntü incelemelerinde bahsedilen bu husus doğrultusunda gelişen teknoloji ile birlikte söz konusu değişikliklerin tespit edilmesine yönelik yöntem ve tekniklerin geliştirilmesine ihtiyaç duyulmakta olup bu husus üzerinde ar-ge çalışmaları sürdürülmektedir.

Not: Bu çalışma İPUCU dergisinde yayınlanmıştır.

KAYNAKÇA

KPL-TP-050 (2010), Montaj ve Kurgu İncelemeleri Prosedürü, Yürürlük Tarihi: 29.12.2010.

MEGEP, (2008), Kurgunun Temelleri, Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.

Orak, OĞUZHAN, (2007), Sayısal Güvenlik Kamera Sistemlerinden Elde Edilen Görüntüler Üzerinde Görüntü Onarma Tekniklerinin Uygulanması, Yüksek Lisans Tezi, Ankara.

Yaşlı, HÜSEYİN(2013) “vd”, Görüntü İncelemeleri Temel Eğitim Kitabı.

www.haberler.com/haber-resimleri/089/ek-guvenlik-kamerasi-goruntuleri-soygun-dehse-3851089_o.jpg

www.montaj.nedir.com

www.securitycameraking.com/securityinfo/wpcontent/uploads/2009/08/20090813_132511D1.BMP